Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Τρίπολη βρίσκεται η Ι. Μ. Βαρσών. Η Μονή είναι η πρώτη που συναντάει κανείς, όταν ανεβαίνοντας από την παλιά εθνική οδό και τον Αχλαδόκαμπο της Αργολίδας, εισέρχεται στο έδαφος της Αρκαδίας.

Είναι κτισμένη στις βορειοδυτικές απολήξεις του Παρθενίου όρους, πάνω σε πλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουτρούφι. Προς τα βορειοανατολικά και την Αργολίδα υψώνονται το Γκορτσούλι, το Στρογγυλοβούνι και η Αρμενιά και στο βάθος ο κάμπος της Μηλιάς και το όρος Αρτεμίσιο.

Πρόκειται για ένα πανέμορφο μοναστήρι καθώς επικρατεί μια εκπληκτική διαμόρφωση πλακόστρωτων και χρωματιστών πλαισίων από διακοσμητικά φυτά, που απολαμβάνει ο επισκέπτης καθώς περιέρχεται τους διαμορφωμένους με τόση τάξη χώρους. Η μονή είναι ανδρική και έχει κοινοβιακό χαρακτήρα. Πρόκειται για σταυροπηγιακή μονή.

Την αρχική μονή των Βαρσών οι ενδείξεις την τοποθετούν στον 11ο αι. Κατά την ίδρυση του σημερινού Καθολικού οι εξωτερικές επιφάνειες διακοσμήθηκαν με γλυπτά κατάλοιπα του αρχικού μνημείου, που παρουσιάζουν αξιοθαύμαστη ποικιλία.  Η μονή υπέστη τη βαρβαρότητα των κατακτητών της Πελοποννήσου. Στα μέσα του 14ου αι. παρουσιάζει ακμή. Από το 1460 είχε κλονιστεί η παρουσία της.  Παραμένει εύλογη απορία αν η μονή του Αγ. Νικολάου της Βάλτας του 1089 και η βυζαντινή μονή του Αγ. Νικολάου Βαρσών είναι μία μονή με δύο επωνυμίες. Η λέξη Βάλτα θυμίζει Βάλτο και βάλτος υπήρχε στην περιοχή της μονής. Ίσως όμως η μονή Αγ. Νικολάου Βάλτας του 11ου αι. να ερημώθηκε και να δημιουργήθηκε αργότερα νέα μονή του Αγ. Νικολάου παίρνοντας το όνομα από το βουνό Βάρσες.

Στον αγώνα του 1821 η μονή των Βαρσών έδωσε το παρών με κάθε τρόπο και ο ηγούμενος Συμεών ως Φιλικός προσέφερε πολλά. Κατά την πολιορκία της Τρίπολης ο Κολοκοτρώνης είχε τοποθετήσει στις Βάρσες τους άνδρες του Αθ. Δεληγιάννη αλλά και κατά τις επιδρομές του Ιμπραήμ το 1825 είχε στηθεί εκεί στρατόπεδο για άμυνα.

Το καθολικό της μονής ανήκει στο σύνθετο τετρακιόνιο τύπο των εγγεγραμμένων σταυροειδών τρουλλαίων ναών. Ο αγιογράφος δεν έχει αφήσει ακάλυπτο κανένα χώρο του καθολικού δημιουργώντας έτσι κατανυκτική ατμόσφαιρα και ένα δέος στον επισκέπτη. Επίσης σαν Βυζαντινή μονή είναι φυσικό να διαθέτει συλλογή χειρογράφων, δύο περγαμηνούς κώδικες, ασημένια εγκόλπια κ.α.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα στο καθολικό φιλοξενείται το σκήνωμα του νεομάρτυρος Δημητρίου και μέρος του λειψάνου του νεομάρτυρος Παύλου. Η βαρύτιμη λάρνακα με τα τίμια λείψανα των νεομαρτύρων μεταφέρεται στην Τρίπολη κάθε χρόνο με ειδική τελετή και γίνεται πάνδημο προσκύνημα του πιστού λαού κατά την πανήγυρη της μνήμης τους 22 Μαΐου και ακολουθεί επιβλητική λιτανεία. 

Τέλος στο μοναστήρι υπάρχει και μια πηγή, από την οποία αρδεύεται η Μονή μέχρι σήμερα. Το νερό πηγάζει κάτω από το ιερό βήμα του καθολικού του Αγίου Νικολάου. Η είσοδος της πηγής, που βρίσκεται βόρεια του καθολικού και σε κατώτερο επίπεδο, όπως και το πέρασμά της, έχουν λαξευτεί στο φυσικό βράχο.  Παλαιότερα η πηγή αυτή ανέβλυζε πολύ νερό και οι μοναχοί πότιζαν πολλά περιβόλια που διατηρούσαν κάτω από το μοναστήρι.

Πληροφορίες από immk.gr και inarcadia.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: ΒΑΡΣΕΣ: Σε κλίμα κατάνυξης η τελετή του Νιπτήρος (PHOTOS/VIDEO)