Αντικείμενο έρευνας οι ακτές του Αργολικού Κόλπου

Οι ακτές του Αργολικού κόλπου: χθες, σήμερα, αύριο

Ένα πρότυπο έργο διεπιστημονικής συνεργασίας, συμμετοχικού σχεδιασμού και ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή, Τhe Argo-Beachrock Project, πραγματοποιείται από την επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Αρχαίων Ακτογραμμών – AKTES, στις ακτές του Αργολικού Κόλπου.

Πρόκειται για μια καινοτόμο περιβαλλοντική και επιστημονική δράση, που συνδυάζει γεωχωρικές τεχνολογίες αιχμής με τη γεωλογική και αρχαιολογική έρευνα για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων της παράκτιας ζώνης. Επικεντρώνεται σε εκείνες τις θέσεις της Αργολικής Χερσονήσου όπου παρατηρούνται στην ακτή ή βυθισμένες κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας παλαιές λιθοποιημένες ακτές, δηλαδή σχηματισμοί beachrock. Η καταγραφή και μελέτη των σχηματισμών αυτών παρέχει πολύτιμη γνώση για τις παλαιές περιβαλλοντικές, γεωλογικές, ιζηματολογικές και μορφολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στην παράκτια ζώνη κατά τη διαδικασία σχηματισμού τους. Η ανάπτυξή τους κατά μήκος μιας αμμώδους ακτής συντελεί στο μετριασμό των επιπτώσεων της θαλάσσιας διάβρωσης, της μη αναστρέψιμης δηλαδή οπισθοχώρησης της ακτογραμμής, που προκαλείται από φυσικές (κυματισμός, θαλάσσια ρεύματα, άνοδος της στάθμης της θάλασσας) και ανθρωπογενείς (οικιστική και τουριστική ανάπτυξη) διεργασίες στην παράκτια ζώνη.

Το φαινόμενο αυτό δυστυχώς επιταχύνεται λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων και του γρήγορου ρυθμού ανόδου της στάθμης της θάλασσας, παράλληλα με την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που οι σύγχρονες κοινωνίες βιώνουν. Οι επιδράσεις στο θαλάσσιο τοπίο είναι ορατές, με τη θάλασσα να καλύπτει μεγάλα τμήματα της ευάλωτης σε διάβρωση αμμώδους παραλίας, ενώ γεωμορφές, ανθρώπινες κατασκευές και αρχαία μνημεία να βρίσκονται σήμερα βυθισμένα κάτω από τη θάλασσα. Πέραν της προστασίας από τη θαλάσσια διάβρωση οι λιθοποιημένες παραλίες συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων στην εγγύς της ακτής θαλάσσια ζώνη, αποτελώντας στην πραγματικότητα έναν ύφαλο στον αμμώδη πυθμένα.

Το ερευνητικό έργο υλοποιείται από την επιστημονική αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία Μελέτης Αρχαίων Ακτογραμμών - AKTES, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης στο πλαίσιο του προγράμματος «Σημεία Στήριξης» που συγχρηματοδοτούν 10 κοινωφελείς οργανισμοί. Ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2024 με πιλοτική εφαρμογή στις ακτές του Αργολικού κόλπου, για μήκος 255 χιλιόμετρα, από το Στενό της Ύδρας στα ανατολικά έως τη δυτική κατάληξη του Αργολικού Κόλπου στην Αρκαδία.

Περιλαμβάνει 22 παράκτιες θέσεις, για κάθε μία από τις οποίες παράγονται υψηλής ανάλυσης ορθοφωτοχάρτες, ψηφιακά μοντέλα επιφάνειας και βυθού και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, ενώ παράλληλα γίνεται ψηφιακή απεικόνιση και οπτικοποίηση όλων των στοιχείων που συλλέγονται. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος στο τέλος Μαΐου 2025, τα αποτελέσματα θα μεταφορτωθούν σε πλατφόρμες ανοικτής πρόσβασης στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό, με στόχο την ευαισθητοποίηση, για την προστασία της παράκτιας φυσικής κληρονομιάς.

Επιπλέον, η ιδιαίτερη αξία του έργου εντοπίζεται στη χρησιμότητά του για τους αρμόδιους φορείς. Ήδη έχει ενημερωθεί σχετικά η Περιφέρεια Πελοποννήσου και οι αρμόδιες υπηρεσίες της, καθώς και διάφοροι τοπικοί φορείς της Αργολίδας, αναλύοντας τις κοινωνικές και οικολογικές διαστάσεις των λιθοποιημένων παραλιών (beachrocks) και τη συμβολή τους στη μακροχρόνια παρακολούθηση των ακτών, στην πολιτική προστασία, και στη βιώσιμη διαχείριση
των παράκτιων περιοχών.

Τα beachrocks δεν είναι απλώς απολιθώματα του παρελθόντος. Είναι φυσικά παράκτια φράγματα, που περιορίζουν τη διάβρωση, προστατεύουν τη βιοποικιλότητα και μειώνουν τη συρρίκνωση των ακτών λόγω ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Στόχος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίων Ακτογραμμών – AKTES είναι να επεκταθεί η συστηματική καταγραφή και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, συμπληρώνοντας τη ψηφιακή βάση των παράκτιων γεωμορφών και βυθισμένων πολιτιστικών τοπίων. Απώτερος σκοπός η ανάδειξη των ακτών ως ένα δυναμικό σύστημα που επιβάλλει μια ολιστική διεπιστημονική ερευνητική προσέγγιση, με βασικό προσανατολισμό την προσαρμογή στις προκλήσεις και επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.