"Η αποδοτικότητα στην υγεία επιτρέπει να αξιοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο οι περιορισμένοι πόροι υγείας"

Η αποδοτικότητα στην υγεία συνδέεται θετικά με τις κατά κεφαλήν δαπάνες για την υγεία. Αυτό το γεγονός έχει διαπιστωθεί από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε διεθνές επίπεδο.

Όταν οι δαπάνες ανά κάτοικο φθάσουν ένα συγκεκριμένο όριο τότε η αποδοτικότητα στην υγεία αυξάνεται (όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο η αποδοτικότητα ορίζεται ως το σταθμισμένο άθροισμα των εκροών προς το σταθμισμένο άθροισμα των εισροών).

Επομένως όταν οι δαπάνες φτάσουν σε αυτό το συγκεκριμένο όριο τότε οι εκροές του συστήματος για δεδομένες εισροές αυξάνονται (σε σχέση με πιο κάτω από το όριο αυτό).

Οι τιμές αυτές του ορίου μετρώνται ανά κάτοικο και ανά έτος σε κάθε χώρα.
Τα συστήματα υγείας δυσκολεύονται να διατηρηθούν αποδοτικά σε χαμηλά ύψη δαπανών.

Δεν είναι μόνο ότι δεν διατίθενται χρήματα σε αυτά τα ύψη δαπανών.
Είναι ότι τα χρήματα δεν αποδίδουν (δεν υπερβαίνει η αποδοτικότητα το «κατώφλι»).

Επομένως, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από τους λήπτες αποφάσεων και τις διοικήσεις των οργανισμών υγείας στην εύρεση του ελαχίστου επίπεδου υγειονομικών δαπανών κάτω από το οποίο το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά.

Όσον αφορά το παγκόσμιο επίπεδο και ιδίως τις φτωχές χώρες, για να καλυφθούν οι ανάγκες σε χρήματα προκειμένου το σύστημα υγείας να γίνει αποδοτικό, απαιτείται να χρηματοδοτηθούν οι φτωχές αυτές χώρες με μεγάλα ποσά.

Ομως στις χώρες αυτές, παρά το ότι διαπιστώνεται η ανάγκη αύξησης κεφαλαίων, η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι η βελτίωση της υγείας του πληθυσμού περνάει ακόμα και υπό τις δύσκολες συνθήκες, από την αξιοποίηση των τρεχόντων πόρων.

Ένας τρόπος για να εξοικονομηθούν πόροι για το σύστημα υγείας είναι η μείωση της σπατάλης. Ωστόσο, ακόμα πιο σημαντική είναι η κατανομή των πόρων.

Στα οικονομικά της υγείας, επιλέγουμε να αντικαταστήσουμε τις παρεμβάσεις που δεν είναι οικονομικά αποδοτικές από άλλες που είναι οικονομικά αποδοτικές.

Αυτή η πολιτική μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία σε έναν πληθυσμό στον οποίο εφαρμόζεται.

Όμως η ίδια η αποδοτικότητα στον τομέα υγείας παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες κατά την εκτίμηση της.

Τα υποδείγματα για την περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας και για τη μέτρηση του κόστους διαφέρουν μεταξύ τους.

H μέτρηση της βελτίωσης της ποιότητας υγείας, που είναι η τελική νοσοκομειακή εκροή είναι δύσκολη.

Αυτό συμβαίνει και λόγω του γεγονότος ότι η βελτίωση αυτή είναι συνάρτηση εξωνοσοκομειακών παραγόντων όπως του βιοτικού επιπέδου και του τρόπου ζωής.

(Για το λόγο αυτό συνηθίζεται να μετράμε άλλες εκροές – ενδιάμεσες ή σχετικές με τα μερικά παραγόμενα).

Η αποδοτικότητα στο χώρο της υγείας, συμπληρώνει την έννοια της αποτελεσματικότητας.

Η αποτελεσματικότητα σχετίζεται με την επιτυχία των σκοπών του οργανισμού και ένας τρόπος για να επιτευχθεί είναι η κατανάλωση πολλών διαθέσιμων πόρων.

Ωστόσο, επειδή στην πράξη οι πόροι ποτέ δεν μπορούν να είναι απεριόριστοι, εισάγεται η έννοια της αποδοτικότητας, που σχετίζεται με την περιορισμένη κατανάλωση των πόρων.

H αποδοτικότητα μπορεί να μετρηθεί με παραμετρικές και μη-παραμετρικές μεθόδους.

Στις μη-παραμετρικές μεθόδους, η διαδικασία μετασχηματισμού θεωρείται άγνωστη και μετρώνται οι εισροές και οι εκροές του συστήματος υγείας.

Στις μη παραμετρικές μεθόδους, υπολογίζεται η συνάρτηση παραγωγής.
Από τις μη-παραμετρικές μεθόδους σημαντικότερη είναι η Data Envelopment Analysis.

Επομένως, η κατανόηση και η εφαρμογή των παραμετρικών και μη-παραμετρικών μεθόδων μέτρησης της αποδοτικότητας δίδει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μπορέσουν να εντοπίσουν τις αποδοτικές μονάδες και να μελετήσουν περαιτέρω τις διαδικασίες αξιοποίησης των περιορισμένων πόρων για την επίτευξη των στόχων των υγειονομικών συστημάτων.

Γεώργιος Φαράντος
Διδάκτωρ Πολιτικών Υγείας και Αποδοτικότητας Μονάδων Υγείας.
Διδάσκων Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.