"Η μάχη για την προστασία της ιδιωτικότητας είναι μάχη για τη δημοκρατία"

Ο βουλευτής Αρκαδίας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Γιώργος Παπαηλιού, μιλώντας στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, ως Εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Κύρωση του από 10.10.2018 τροποποιητικού πρωτοκόλλου της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα», είπε, μεταξύ των άλλων, τα εξής:

Η εισήγηση του κ. Παπαηλιού

Το υπό κρίση νομοσχέδιο για την κύρωση του από 10.10.2018 τροποποιητικού πρωτοκόλλου της σύμβασης 108/1982 του Συμβουλίου της Ευρώπης αφορά την προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που κατοχυρώνεται τόσο στο Σύνταγμα (άρθρο 9 Α), όσο και στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, κατά την οποία οι πληροφορίες διακινούνται με ταχύτητα αστραπής και οι τεχνολογικές εξελίξεις συνδιαμορφώνουν και αναδιαμορφώνουν την καθημερινότητα όλων μας και πολλές φορές την διαστρεβλώνουν , ακόμη και την παραποιούν, η προστασία της ιδιωτικής ζωής καθίσταται πιο επίκαιρη και πιο κρίσιμη από ποτέ. Οι κίνδυνοι που την απειλούν είναι μεγάλοι, εμφανείς αλλά και υπόγειοι.

Η τεχνολογική πρόοδος δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναπτύσσεται εις βάρος των ατομικών ελευθεριών. Ο σεβασμός στην ιδιωτικότητα είναι προϋπόθεση για την προστασία της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου-της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της κοινωνικής συνοχής και εν τέλει της δημοκρατίας. Η ανεξέλεγκτη συλλογή, επεξεργασία και εκμετάλλευση των προσωπικών δεδομένων για αλλότριους σκοπούς, ιδίως εμπορικούς-κερδοσκοπικούς, από μεγάλους εταιρικούς ομίλους και οργανισμούς αποτελεί απειλή για την ιδιωτικότητα των
πολιτών.

Αυτό δεν συνδέεται μόνον με ιδιωτικά συμφέροντα. Ο κρατικός έλεγχος μέσω της παρακολούθησης και της κατάχρησης δεδομένων θέτουν σοβαρούς κινδύνους για τις ατομικές ελευθερίες και τη δημοκρατία.

Παράλληλα, παρατηρείται αυξανόμενη χρήση αλγορίθμων και της τεχνητής νοημοσύνης που βασίζονται σε δεδομένα, πολλές φορές, χωρίς διαφάνεια και χωρίς λογοδοσία. Αυτές οι πρακτικές μπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω διακρίσεις, κοινωνικό αποκλεισμό, αδικίες, ενώ ταυτόχρονα μέσω αυτών ενισχύονται οι κοινωνικές ανισότητες.

Η ανάγκη για την ενίσχυση του νομικού πλαισίου, διαφάνεια στη χρήση των δεδομένων και αυστηρότερους ελέγχους θέτει προτεραιότητες, όπως ενδεικτικά: την ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, μέσω της διάθεσης περισσότερων
εξουσιών και πόρων, ώστε να μπορεί να επιτελεί το έργο της αποτελεσματικά την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για την κυβερνοασφάλεια, η οποία πρέπει να είναι συνυφασμένη με την ενίσχυση της ασφάλειας σε κυβερνητικά και ιδιωτικά συστήματα πληροφορικής

Τη δημιουργία πλαισίου διαφάνειας για τη χρήση αλγορίθμων, διότι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν πώς χρησιμοποιούνται τα προσωπικά δεδομένα τους και πώς επηρεάζονται από αλγοριθμικές αποφάσεις.

Την προστασία των προσωπικών δεδομένων και πέραν των συνόρων, που προϋποθέτει συνεργασία με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περαιτέρω ενίσχυση του Κανονισμού Γενικής Προστασίας Δεδομένων.

Αυτά πράττει και το υπό κύρωση πρωτόκολλο. Οι σχετικές ρυθμίσεις αποσκοπούν στην υποβοήθηση των πολιτών, έτσι ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζουν, να κατανοούν και να ελέγχουν την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων τους από τρίτους. Αναφέρονται ρητά στο δικαίωμα της προσωπικής αυτονομίας και στο δικαίωμα ελέγχου των προσωπικών δεδομένων, καθώς και σε αυτά της προσωπικής αξιοπρέπειας και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας.

Βάσει του ρόλου του δικαιώματος στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, υπογραμμίζεται η αρχή, ότι τα συμφέροντα, τα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες των ατόμων πρέπει, όπου είναι απαραίτητο, να εναρμονίζονται κατά το δυνατόν μεταξύ τους. Και πάντως αυτή η αρμονική ισορροπία πρέπει να επιτρέπει τη δημόσια πρόσβασης σε επίσημα έγγραφα. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων δεν είναι μόνον νομική ή τεχνική υπόθεση. Συνιστά ηθική, κυρίως όμως πολιτική δέσμευση για την προάσπιση της ανθρώπινης
αξιοπρέπειας.

Στην ψηφιακή εποχή, η μάχη για την προστασία της ιδιωτικότητας είναι μάχη για τη δημοκρατία, αφού η προστασία των προσωπικών δεδομένων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ακρογωνιαίο λίθο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας.

Ωστόσο, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία σκοτεινή πραγματικότητα. Αυτήν των αποκαλύψεων για τις υποκλοπές-τις παρακολουθήσεις από την ΕΥΠ και με τη χρήση κακόβουλων λογισμικών όπως το predator εις βάρος πολιτών, δημοσιογράφων και πολιτικών προσώπων, όπως και της διαρροής προσωπικών δεδομένων πολιτών-ψηφοφόρων του εξωτερικού για κομματική εκμετάλλευσή τους από τη ΝΔ και στελέχη της.

Όλα αυτά αναδεικνύουν ένα αδιαφανές περιβάλλον, μία βαθιά κρίση νομιμότητας και διαφάνειας που πλήττει την προστασία της ιδιωτικότητας και των δικαιωμάτων, τη λειτουργία του κράτους δικαίου, αποσκοπώντας και στην πολιτική χειραγώγηση των
πολιτών. Μία βαθιά θεσμική κρίση που έχει συγκεκριμένη ταυτότητα, το «σύστημα»-το «καθεστώς Μητσοτάκη».

Αναδεικνύονται έτσι η απουσία λογοδοσίας, η συστηματική κατάχρηση εξουσίας από (παρα)κυβερνητικούς μηχανισμούς και σε αυτό το πλαίσιο η κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος. Η διαχείριση αυτών των αποκαλύψεων από την κυβέρνηση, η επιχείρηση συγκάλυψης, σε όλα τα επίπεδα (κοινοβουλευτικό, δικαστικό) πλήττει περαιτέρω την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς.

Όλα αυτά αφορούν την ουσία της δημοκρατίας.