Πρωτογενής παραγωγή και αγροτικοί συνεταιρισμοί

Α) Είναι γνωστά τα διαχρονικά προβλήματα του πρωτογενούς τομέα στον τόπο μας.


Όμως τα τελευταία χρόνια μία σειρά παραγόντων συνέτειναν στην περαιτέρω αποδυνάμωση του αγροτικού τομέα και κατ’ επέκταση των συνεταιριστικών οργανώσεων.


Συγκεκριμένα, οι βασικότεροι παράγοντες είναι :


1) η παγκοσμιοποίηση των αγορών και ο εξ αυτής ανελέητος ανταγωνισμός,

2) οι δεσμεύσεις της χώρας στο πλαίσιο της ΚΑΠ αρχικά και της νέας ΚΑΠ στη συνέχεια που δυστυχώς λειτουργούν ανισομερώς για τα προϊόντα του νότου,  

3) οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, με ενδεικτικές παραμέτρους, την αύξηση του κόστους παραγωγής των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, τη μείωση των εισοδημάτων των λαϊκών στρωμάτων και την έλλειψη ρευστότητας – σ΄ αυτό το σημείο να τονιστεί, ότι η κατάργηση-εκποίηση της ΑΤΕ υπήρξε καταστροφική   

4) η εξάρτηση των συνεταιρισμών από τα έσοδα που τους απέφερε η διαχείριση των επιδοτήσεων

5) η έλλειψη δικτύων πώλησης με αποτέλεσμα τη σημαντική κάμψη των πωλήσεων, ως πρόβλημα ανεύρεσης αγορών, διαθέσιμων να απορροφήσουν την παραγωγή

6) η κακή αξιολόγηση των αγορών

7) η ανεπαρκής διοικητική οργάνωση, η κακή στελέχωση και η έλλειψη εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού των συνεταιρισμών καθώς και των οργάνων διοίκησής τους

8) η εν γένει κακοδιαχείριση των συνεταιρισμών


Β) Στη χώρα μας παρά τα "πάθη" του αγροτικού τομέα, αυτός εξακολουθεί να έχει πρωταρχική σημασία και να θεωρείται ο κύριος πυλώνας που μπορεί να εξασφαλίσει την έξοδο της χώρας από την κρίση, υπηρετώντας τη διατροφική ασφάλεια αλλά και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Είναι βασικός τομέας ανάπτυξης, συνδυαστικά και με άλλους, ιδίως τη μεταποίηση ώστε τα αγροτικά προϊόντα να αποκτούν προστιθέμενη αξία και εξαγωγικό προσανατολισμό και βέβαια τον τουρισμό. Όλοι αυτοί οι τομείς  μπορούν να μετασχηματίσουν την ελληνική οικονομία από μεταπρατική σε παραγωγική.

Επιπλέον τα στοχοθετημένα κίνητρα και συνακόλουθα οι επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων.


Σ΄αυτό το πλαίσιο, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, αποτελώντας μοχλό ενίσχυσης των μικρο-μεσαίων αγροτών και ισχυροποίησης της διαπραγματευτικής θέσης τους, μπορούν να συνεισφέρουν στην αύξηση και στη δικαιότερη κατανομή του αγροτικού εισοδήματος και ευρύτερα στην ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.


Γ) Ο Ν. 4384/26.4.2016 για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς εντάσσεται σε σειρά κινήσεων της κυβέρνησης που αποσκοπούν στην επάνοδο  της χώρας σε βιώσιμη ανάπτυξη. Συγκεκριμένα δε, συνιστά μία προσπάθεια εξυγίανσης και ανασυγκρότησης του αγροτικού συνεταιριστικού κινήματος, ως μέσου ανασύνταξης και ανάπτυξης  της δυναμικής του αγροτικού τομέα, που στηρίζεται  σε  σειρά αρχών:


1) στη συνταγματικά κατοχυρωμένη  αρχή του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 12)

2) στη συνεργατική αρχή, μέσω της οποίας κατοχυρώνεται η ισότητα που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των  μελών των αγροτικών συνεταιρισμών και που εκφράζεται με την αναλογία  μεταξύ μέλους-μερίδας-ψήφου (δηλαδή, 1 μέλος έχει 1 μερίδα και 1 ψήφο)

3) σε μία σειρά από αξιολογικές κατευθύνσεις προσαρμοσμένες και συμβατές με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, και συγκεκριμένα
 
α) στην εθελοντική και ελεύθερη συμμετοχή
β) στη δημοκρατική διοίκηση, με τρόπο ώστε όλα τα μέλη να συνδιαμορφώνουν τις αποφάσεις
γ) στην ισότιμη οικονομική συμμετοχή των μελών, που να διαχειρίζονται το κεφάλαιο και να διαθέτουν τα πλεονάσματα για την εξυπηρέτηση των μελών του αγροτικού συνεταιρισμού και του κοινωνικού συμφέροντος
δ) στην αυτονομία και ανεξαρτησία των αγροτικών συνεταιρισμών, ώστε να κινούνται ελεύθερα, συνάπτοντας συμφωνίες με τρίτους και αναπτύσσοντας αναπτυξιακή στρατηγική, χωρίς να στηρίζονται σε επιδοτήσεις και προνόμια 
ε) στην πληροφόρηση, εκπαίδευση και κατάρτιση, ώστε να μπορούν όλα τα μέλη,  αγρότες και αγρότισσες, να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην καλή και αποτελεσματική  λειτουργία των αγροτικών συνεταιρισμών
στ) στη συνεργασία μεταξύ των αγροτικών συνεταιρισμών, με σκοπό την ισχυροποίησή τους και τέλος ζ) στο ενδιαφέρον για την «κοινότητα», που σημαίνει συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες οφείλουν να επενδύουν οικονομικά και κοινωνικά


Ο χώρος  των αγροτικών συνεταιρισμών κατατρύχεται από σειρά παθογενειών, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου σωρεύτηκαν. Αποτέλεσμα αυτών των παθογενειών, η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον αγροτο-συνεταιριστικό τομέα. Η απαξίωση των αγροτικών συνεταιρισμών, τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά, "στα μάτια" της κοινωνίας και των ιδίων των αγροτών είναι δεδομένη.

Βάσει αυτών, με το Ν. 4384/26.4.2016 για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς,επιχειρείται η εξυγίανση του συνεταιριστικού χώρου, η διευκόλυνση της σύστασης αλλά και της επιχειρηματικής ανάπτυξης των αγροτικών συνεταιρισμών και ο αυστηρός έλεγχος της λειτουργίας τους.   


Ειδικότερα, επιχειρείται να αντιστραφεί η σημερινή κατάσταση, με τη συγκέντωση όλης της σχετικής νομοθεσίας,  τη διατήρηση ισχυουσών αποτελεσματικών ρυθμίσεων και την παράλληλη εισαγωγή νέων ρυθμίσεων για την σωστή λειτουργία των αγροτικών συνεταιρισμών εφεξής.


Ενδεικτικά να αναφερθεί η κατάργηση της μέχρι σήμερα δομής και διάρθρωσης του συνεταιριστικού κινήματος και αντ΄αυτής η δημιουργία βαθμίδων που ανταποκρίνονται στα σημερινά δεδομένα και  στις σύγχρονες ανάγκες. Αυτά συνδέονται με το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και την εντός αυτού λειτουργία της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, που επιβάλλουν άλλες μορφές οργάνωσης και λειτουργίας του συνεταιριστικού κινήματος.

Σ΄αυτό το πλαίσιο, εκτός των Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΑΣ), κατοχυρώνονται:

Kλαδικοί και Εθνικοί Αγροτικοί Συνεταιρισμοί (ΚΑΣ και KΕΑΣ) με αντικείμενο δραστηριότητας ένα προϊόν ή μία ομάδα ομοειδών προϊόντων  
Διεπαγγελματικές οργανώσεις, ανά τομέα αγροτικών προϊόντων 
Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (ΑΕΣ) που δραστηριοποιούνται σε οποιονδήποτε κλάδο της αγροτικής οικονομίας 
Αγροδιατροφικές Συμπράξεις, για την ανάδειξη, προβολή, προώθηση και υποστήριξη των διατροφικών προϊόντων κάθε περιφέρειας
Ομάδες Παραγωγών
Ομάδες προστασίας και διαχείρισης προιόντων ή τροφίμων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), με Προστατευόμενη
Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) ή άλλων προιόντων που ενσωματώνουν την Εγγύηση των Παραδοσιακών Ιδιότυπων Προϊόντων (ΕΠΙΠ) αλλά και γυναικείοι συνεταιρισμοί

Ο Ν. 4384/26.4.2016 για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς αποτελεί σημαντικό κρίκο μιάς αλυσίδας νομοθετικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης προς την κατεύθυνση της θεσμικής ανασυγκρότησης της χώρας που μαζί με την κοινωνικά δίκαιη παραγωγική ανασυγκρότηση, έχουν εξαγγελθεί και υλοποιούνται σταδιακά από την κυβέρνηση.