Κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής για την Aναθεώρηση του Συντάγματος της 9.10.2019, με αντικείμενο την αναθεώρηση των διατάξεων για το κοινωνικό κράτος και τα κοινωνικά δικαιώματα, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αρκαδίας-μέλος της Επιτροπής Αναθεώρησης Γιώργος Η. Παπαηλιού είπε, μεταξύ των άλλων, τα εξής:

Σε αντίστιξη προς τις ατομικές ελευθερίες, τα κοινωνικά δικαιώματα συγκροτούν ή συνιστούν σημαντικό στοιχείο  του Κοινωνικού Κράτους. Με τη συνταγματική κατοχύρωσή τους δε τους προσδίδεται αυξημένη τυπική ισχύς.

Η γένεση των κοινωνικών δικαιωμάτων συνδέεται με το γεγονός ότι η κοινωνική πλειοψηφία δεν έχει πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Οι ολίγοι ισχυροί   διαχειρίζονται και καρπούνται τον παραγόμενο πλούτο, αφού κατέχουν τα μέσα παραγωγής.

Έτσι τα κοινωνικά δικαιώματα αποσκοπούν στην εξασφάλιση κατά το δυνατόν ισότιμης συμμετοχής της κοινωνικής πλειοψηφίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

Με την αναγνώριση των κοινωνικών δικαιωμάτων, κατοχυρώνονται δικαιώματα αλλά και θεσμοί-αντικειμενικές δικαιικές αρχές. Γι΄ αυτό και απευθύνονται όχι μόνον στα άτομα και σε συλλογικές οντότητες, αλλά και στο κράτος που υποχρεούται να ενεργεί προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και να ασκεί πολιτικές με αντίστοιχο περιεχόμενο.

Μέσω των κοινωνικών δικαιωμάτων, ως  δικαιωμάτων συλλογικής δράσης,   ενεργοποιούνται ευρύτεροι χώροι στους οποίους αναπτύσσονται κοινωνικοί ανταγωνισμοί και ανταγωνίζονται-συγκρούονται αντικρουόμενα  συμφέροντα. Ενδεικτικά, οι χώροι της εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης, της εκπαίδευσης, της υγείας και άλλων κοινωνικών αγαθών στα οποία το κράτος νομιμοποιείται να έχει αποκλειστικό ή τον πρώτο ή κυρίαρχο λόγο, με σκοπό την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και την κατά το δυνατόν κοινωνικά δίκαιη διανομή του παραγόμενου πλούτου.

Η παρατεταμένη οικονομική και κοινωνική κρίση είχε και έχει σοβαρές επιπτώσεις στα κοινωνικά δικαιώματα. Η πρωτοφανής ανεργία, ιδίως των νέων, η υποβάθμιση της προστασίας του κόσμου της εργασίας, η συρρίκνωση της κοινωνικής ασφάλισης αλλά και της υγείας, όπως και η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων  και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας οδήγησαν στην αποδόμηση, στην  ουσιαστική κατάρρευση του κοινωνικού κράτους και συνακόλουθα των όποιων κοινωνικών δομών προστασίας υπήρχαν. 

Αυτό οδηγεί στην ανάγκη αποκατάστασης και ενίσχυσης των κοινωνικών δικαιωμάτων, στα οποία πρέπει να αποδοθεί νομική δεσμευτικότητα πέραν του χαρακτήρα της καθαρά πολιτικής διακήρυξης.

Επιπλέον επιζητείται και η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών αρχών και δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται συνταγματικά, αφού η προστασία τους επιτυγχάνεται κυρίως με νομοθετικές θεσμικές παρεμβάσεις.

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύει την προοδευτική αντίληψη  για ένα κοινωνικό κράτος σταθερό και ενισχυμένο με δικαιώματα που θα ισχύουν για όλους τους πολίτες. Σκοπός είναι να ενισχυθεί η κανονιστική πυκνότητα αλλά και η αγωγιμότητα των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Επιπλέον με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ δεν ενισχύεται μόνον η καθολικότητα των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και θωρακίζεται το κοινωνικό κράτος, με τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να βιώσει η ελληνική κοινωνία αυτού του είδους και αυτού του μεγέθους την φτωχοποίηση.

Σε αυτό το πλαίσιο, ενδεικτικά στοιχεία που συνθέτουν  την πρόταση είναι :

Η διασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους τους πολίτες, μέσω συγκεκριμένων παρεμβάσεων και πολιτικών.

Ο δημόσιος έλεγχος βασικών κοινωνικών αγαθών, όπως το νερό και η ηλεκτρική ενέργεια, με τρόπο που να διασφαλίζεται ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε αυτά (τα κοινωνικά αγαθά) και ότι οι παρεχόμενες σχετικές υπηρεσίες θα είναι υψηλής ποιότητας και σε προσιτές τιμές. Βέβαια η ΝΔ, μέσω βουλευτή της, θεωρεί το νερό φθηνό, γεγονός που δείχνει τις προθέσεις της.  

Η κατοχύρωση του δικαιώματος στην υγεία, ώστε  να μην προβλέπεται μόνον η  υποχρέωση του κράτους να προσφέρει υγειονομικές υπηρεσίες, αλλά και το δικαίωμα των πολιτών  να έχουν, χωρίς εξαιρέσεις, πρόσβαση σε αποτελεσματικές παροχές υγείας μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας.  

Η διεύρυνση της προστασίας της εργασίας, των συλλογικών εργασιακών δικαιωμάτων και του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση.

Η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της εργασίας και συνακόλουθα η απαγόρευση διακρίσεων κάθε είδους ακόμα και η διάκριση λόγω ηλικίας, η οποία (απαγόρευση) κατά την περίοδο των «μνημονίων» ακυρώθηκε με τη νομοθέτηση του υποκατώτατου μισθού για νέους εργαζόμενους μέχρις 25 ετών.