Επιτροπή πολιτών αποτελούμενη από τους κυρίους Βέμμο Παναγιώτη, Φρέντζο Κων/νο, Χαλκιά Ηλία και Ψυχάρη Κων/νο κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση ανάδειξης των Τρικόρφων. 

Αξιότιμοι κύριοι

Με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από την έναρξη του απελευθερωτικού Αγώνα του 1821 από τους οθωμανούς κατακτητές επαναφέρουμε στο προσκήνιο το ζήτημα του ιστορικού τόπου του στρατοπέδου των Τρικόρφων και υποβάλλουμε σχετική πρόταση για την ανάδειξή του.

Α΄. ΤΡΙΚΟΡΦΑ: Τα Ταμπούρια της Λευτεριάς.

Η θετική εξέλιξη της Επανάστασης και η δημιουργία του νέου Ελληνικού Κράτους είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Ένας απ΄ αυτούς είναι η δημιουργία στρατοπέδων και οχυρώσεων. 

Το δίλημμα στην έναρξή της ήταν πρώτα κατάληψη των περιφερειακών κάστρων ή έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στην άλωση του κάστρου της οθωμανικής πρωτεύουσας του Μοριά, της Τριπολιτσάς. Η στρατηγική ιδιοφυία του Κολοκοτρώνη επέβαλε τελικά τη δεύτερη.

Η πρόοδος της εξέγερσης ανέδειξε την ανάγκη για ενιαία διοίκηση. Η σύσκεψη των καπεταναίων στον Πάπαρη, στα μέσα Απρίλη του ΄21, αποφάσισε να ορίσει αρχιστράτηγο τον Πετρόμπεη και η σύσκεψη καπεταναίων και προκρίτων της Γορτυνίας στο Χρυσοβίτσι, λίγες μέρες μετά, όρισε τον Κολοκοτρώνη αρχιστράτηγο των Καρυτινών στρατευμάτων.

Οι πρώτες συγκρούσεις και αποτυχίες ανέδειξαν το πρόβλημα ότι οι επιστρατευμένοι χωρικοί αδυνατούσαν να κρατήσουν τις γραμμές τους, κυρίως αν η επίθεση περιελάμβανε ιππικό. Η λύση που επινόησαν ήταν ο εγκλεισμός των στρατιωτών στα πιο γερά σπίτια των χωριών είτε σε οχυρωμένες θέσεις, τα ταμπούρια, μέσα στα οποία θα αισθάνονταν  προστατευμένοι αφενός, αφετέρου θα ήταν δύσκολο να διαφύγουν. Η σχετιζόμενη με το κλειστό ταμπούρι τέχνη έκανε την εμφάνισή της στη μάχη του Βαλτετσίου (12 και 13 Μαΐου 1821) και εξελίχθηκε σε βασικό χαρακτηριστικό του επαναστατικού πολέμου.

Η θέση του Κολοκοτρώνη για τη συγκρότηση ενός ισχυρού στρατοπέδου κοντά στην Τριπολιτσά βρήκε την στήριξη των ισχυρών προεστωτικών οικογενειών των Δεληγιανναίων και 

-2-

Μαυρομιχαλαίων και ,παρά τις αρχικές αποτυχίες σε Πιάνα, Βαλτέτσι και Βλαχοκερασιά, πραγματοποιήθηκε στα Τρίκορφα στα τέλη Μαΐου. «Εγώ εσηκώθηκα μια νύχτα με τους Καρυτινούς, μετά τον πόλεμο των Δολιανών, και έπιασα τα Τρίκορφα ψηλά, και τους τζεπχανέδες τους είχαμεν εις την Ζαράχωβα, που ήταν ένας δυνατός πύργος, και τες ζωοτροφές και λοιπά. Εις την κορυφήν των Τρικόρφων έφκιασα ταμπούρια, και ήταν η πρώτη φορά που εζυγώσαμεν τόσο κοντά εις την Τριπολιτσά, μισή ώρα ήταν μακριά», αναφέρει ο Γέρος του Μοριά στα απομνημονεύματά του. Η στρατιωτική διοίκηση με τον Πετρόμπεη, τον Κολοκοτρώνη και λίγο αργότερα, τέλη Ιουλίου, τον Δημήτριο Υψηλάντη και η επιμελητεία, που ανατέθηκε στην Εφορεία των Τρικόρφων με πρόεδρο τον Κανέλλο Δεληγιάννη, έβαλε κάποια τάξη στο επαναστατικό στράτευμα, οδήγησε σε στρατιωτικές επιτυχίες με κορυφαία την άλωση της Τριπολιτσάς και την εδραίωση της Επανάστασης.

Το στρατόπεδο των Τρικόρφων με τις οχυρώσεις του, τα ταμπούρια, σώθηκαν ως τις μέρες μας, αφού τα κατσάβραχα είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθούν για οικιστική και καλλιεργητική χρήση. Το στρατόπεδο, μια λάκα 2-3 στρεμμάτων, πλαισιωμένο από τέσσερα μεγάλα κλειστά ταμπούρια και την ιστορικά επιβεβαιωμένη «Καλύβα του Υψηλάντη» και αρκετά μπροστά ανατολικά  το ταμπούρι στην κορυφή του Αγιοθόδωρου δεξιά του δρόμου Τρίπολης –Σιλίμνας, και αριστερά τα ταμπούρια στις «Κοκκινιές», «Καστρί», «Καρβουνιάρα» και τα κατάλοιπα της «Καλύβας του Κολοκοτρώνη» πάνω από τον Άγιο Βλάσση. Όλα αυτά μετά από πρωτοβουλία των Καποδιστριακών Δήμων Τρίπολης και Φαλάνθου και ύστερα από ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) (Συνεδρία  με αρ. 13/9-4-2013) αναγνωρίστηκαν ως «ιστορικός τόπος» (ΦΕΚ 326/ΤΑΑΠΘ/13.9.2013).

Να σημειώσουμε ότι στο χώρο αυτό έγιναν μάχες σε όλες σχεδόν τις προσπάθειες για την ανεξαρτησία του Ελληνικού Έθνους στα 1770, 1779, 1821 και 1825.

Β΄. Πρόταση πρόσβασης στον ιστορικό τόπο των Τρικόρφων 

Ο πανεθνικός εορτασμός των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να αναδειχθεί ο σημαντικός αυτός ιστορικός τόπος και η συμβολή του στην απελευθέρωση της Τριπολιτσάς, που επηρέασε καθοριστικά την εδραίωση και συνέχιση του μεγάλου απελευθερωτικού Αγώνα. Σημαντικό βήμα στην ανάδειξη του σπουδαίου αυτού τοπόσημου και της ιστορικότητας γενικά της Τρίπολης αποτελεί η δημιουργία των κατάλληλων προσβάσεων προς τις τρεις γενικά περιοχές που τον συνθέτουν, όπως προκύπτουν και από τις τοπογραφικές ενδείξεις που συνοδεύουν τις σχετικές αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου(ΚΑΣ). Για διευκόλυνση του έργου αυτού υποβάλλουμε αναλυτική πρόταση, που υποδεικνύει τις διαδρομές πρόσβασης, συνδυάζοντάς τες με τους ιστορικούς δρόμους που διανύουν τη συζητούμενη περιοχή. 

1. ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: Από τη διασταύρωση της επέκτασης της οδού Ταξιαρχών (Τρίπολης) με την επαρχιακή οδό Τρίπολη-Δαβιές-Χρυσοβίτσι-Στεμνίτσα και κατά μήκος του 

-3-

Μεσαιωνικού δρόμου Τρίπολης-Δαβιές-Γορτυνίας, έως διακλάδωση προς οικισμό Μαίναλον /Ζαράκοβα (ολικού μήκους 6,0 χιλ. περίπου) έχουν γίνει εργασίες καθαρισμού και σήμανσης απ΄ αρχής και σε μήκος 2,5 χιλ, μέχρι τη θέση «Ξεροπήγαδο». Στο υπολειπόμενο τμήμα από θέση «Ξεροπήγαδο» μέχρι την επόμενη διακλάδωση προτείνονται εργασίες αποκάλυψης, καθαρισμού και ανάδειξης με πινακίδες επισήμανσης σε μήκος 3,5 χιλ.

2. ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΕΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΟΥΣ «ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ», όπως ορίζονται στην υπ΄αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΥΜΑΕ/155995/81135/5668/2564/2-9-2013 Απόφαση του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 326/ΤΑΑΠΘ/13.9.2013 και απεικονίζονται στο συνημμένο Τοπογραφικό Σχέδιο κλίμακας 1:5000, ήτοι:

2α). Πρόσβαση στο τμήμα (Ι) του ιστορικού τόπου των Τρικόρφων (που περιέχει το Στρατόπεδο, την Καλύβα Δημητρίου Υψηλάντη και τα περιβάλλοντα ταμπούρια) από το σύγχρονο υπάρχον Μνημείο των Τρικόρφων μέχρι την συμβολή με τον ως άνω Μεσαιωνικό δρόμο, μήκους 250 μ., όπου και υφίσταται αγροτική οδός. Η ανωτέρω συνεχίζεται επί του μεσαιωνικού δρόμου επί μήκους 500 μ και εισέρχεται στο ανωτέρω τμήμα με κατεύθυνση βόρεια, αναπτυσσόμενο επί ολικού μήκους (400+1000=) 1400 μ., όπως φαίνεται στον χάρτη.

2β). Πρόσβαση στο τμήμα (ΙΙ) του ιστορικού τόπου των Τρικόρφων (που περιέχει το ταμπούρι στο βουνό των Αγίων Θεοδώρων), που θα ξεκινά 50μ από τον ναό και με κατεύθυνση δυτική θα φτάνει στο «Ταμπούρι» σε μήκος/απόσταση 700 μ.

2γ). Πρόσβαση στο τμήμα (ΙΙΙ) του ιστορικού τόπου των Τρικόρφων (που περιέχει ταμπούρια στις θέσεις «Κοκκινιές», «Καστρί» και  «Καρβουνιάρα» και την «Καλύβα του Κολοκοτρώνη»), η οποία  θα ξεκινά από την εγκαταλειμμένη επαρχιακή οδό παρά το σύγχρονο «Μνημείο Τρικόρφων» με κατεύθυνση ΝΑ προς το τμήμα (ΙΙΙ), παραπλεύρως υπάρχοντος ναϊδρίου, σε τρεις κλάδους μονοπατιών συνολικού μήκους (800+300+500=)1600 μ. 

Στο τμήμα των 800 μ. έχει διανοιχθεί αμαξιτός δρόμος μέχρι τον πυλώνα της ΔΕΗ.

Η υλοποίηση αυτών των παρεμβάσεων θα συμβάλει σημαντικά στην προσβασιμότητα στους ιστορικούς  αυτούς χώρους και θα συντελέσει στην επισκεψιμότητα της περιοχής, που τόση ανάγκη έχει ο τόπος μας. Ευελπιστούμε  ότι η πρότασή μας θα υιοθετηθεί από την πλευρά σας και θα ενταχθεί στον γενικότερο  σχεδιασμό των δράσεων σας για τα διακόσια χρόνια από την έναρξη  της Επανάστασης του 1821.