Βαγγέλης Γούργαρης: Άνθρακες ο θησαυρός της Δίκαιης Μετάβασης

Αρθρο του Βαγγέλη Γούργαρη, δημοτικού συμβούλου με την παράταξη Λαϊκή Συσπείρωση στον δήμο Τρίπολης και συνταξιούχου εργαζομένου στη ΔΕΗ.

Με ρυθμούς χελώνας κινείται το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης το γνωστό ΣΔΑΜ. Μάλιστα αντί να έρχονται επενδύσεις «εξαφανίζονται» και όσες είχαν με πολύ θόρυβο εξαγγελθεί.

Το σχέδιο παρουσιάστηκε πριν 5 χρόνια και μιλούσαν τότε για επενδύσεις ύψους 3,6 δις ευρώ. Τον Ιούνιο του 2022 εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Οκτώβριο του 2022 ενεργοποιήθηκε η δυνατότητα χρηματοδότησης έργων.
Η απορρόφηση των κονδυλίων του ειδικού προγράμματος ενισχύσεων ύψους 1,6 δις ευρώ, σε επίπεδο νομικών δεσμεύσεων αγγίζει μόλις τα 190 εκατομμύρια ευρώ δηλαδή το 11,7% του συνολικού προϋπολογισμού.

Στα κυβερνητικά και επιχειρηματικά επιτελεία επικρατεί προβληματισμός για τη χαμηλή απορροφητικότητα των κονδυλίων. Παρά την εξασφάλιση φθηνού χρήματος και τους ευνοϊκούς όρους στήριξης των επενδύσεων το ποσοστό κέρδους δεν φαίνεται να ικανοποιεί τους ομίλους. «Μετράει» επίσης ότι στους τομείς που χρηματοδοτεί το Ταμείο, τα αμερικανικά και κινεζικά μονοπώλια προπορεύονται κατά πολύ των ευρωπαϊκών, κάνοντας την όποια επένδυση να μοιάζει με τρύπιο κουβά.

Το παράδειγμα της «Sunlight»

Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα σχέδια για το εργοστάσιο κατασκευής μπαταριών λιθίου στην Κοζάνη, από την εταιρεία «Sunlight», που τελικά ακυρώθηκαν. Η επένδυση, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, προβαλλόταν από την κυβέρνηση και την Τοπική Διοίκηση ως ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της δήθεν «δίκαιης μετάβασης» στη Δυτική Μακεδονία, που θα άμβλυνε τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης, δημιουργώντας 2.000 νέες θέσεις εργασίας.

Η εταιρεία έχει ήδη απευθυνθεί στο Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ (είναι συγχρηματοδότης, μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης), απ' το οποίο είχε εξασφαλίσει χρηματοδότηση 245 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του Giga Project. Με επιστολή του ο όμιλος γνωστοποιεί ότι δεν θα προχωρήσει στην επένδυση και ως εκ τούτου δεν θα κάνει χρήση των κεφαλαίων.

Η «Sunlight» είχε εξασφαλίσει το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε ελληνική εταιρεία και το δεύτερο μεγαλύτερο ανάμεσα στις 85 επιλεγμένες προτάσεις του Ταμείου που διαχειρίζεται κεντρικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο όμιλος είχε εξασφαλίσει επίσης υποσχετική απ' την κυβέρνηση για ταχεία αδειοδότηση της επένδυσης και ευνοϊκούς όρους, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δίκαιη Μετάβαση».

Ταυτόχρονα, η «Sunlight» ήταν η μοναδική ελληνική εταιρεία που είχε προσκληθεί από τη γαλλική προεδρία σε επιχειρηματικό συνέδριο στις Βερσαλλίες, παρουσία του Μακρόν, με δημοσιεύματα να κάνουν λόγο για την πιο ελκυστική πρόταση χρηματοδότησης από τη γαλλική κυβέρνηση, ύψους έως και 700 εκατ. ευρώ.

Παρά λοιπόν το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις «απλώνουν κόκκινα χαλιά», η επένδυση, που αφορά μια στρατηγική τεχνολογία για τις ανάγκες της «πράσινης μετάβασης», δεν προχώρησε ούτε στη Δυτική Μακεδονία ούτε στη Γαλλία.

Οι λόγοι που επικαλείται η εταιρεία είναι αποκαλυπτικοί: Πέρα από την πρόσφατη κατάρρευση του ευρωπαϊκού κολοσσού μπαταριών «Northvolt», η οποία είχε εξασφαλίσει ιδιωτική χρηματοδότηση 16 δισ. ευρώ, ο όμιλος αναφέρει τον ισχυρό ανταγωνισμό με την Κίνα, που προπορεύεται στη συγκεκριμένη τεχνολογία και έχει προκαλέσει την ακύρωση άλλων 16 επενδύσεων για την παραγωγή μπαταριών λιθίου.

Σημειώνει μάλιστα ότι «η ΕΕ φαίνεται να μην είναι έτοιμη για την απεξάρτησή της από την Κίνα», καθώς κινεζικές εταιρείες επεκτείνουν την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή αγορά, όπως στην Ουγγαρία.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο όμιλος σταματάει να αναζητάει το κέρδος σε άλλες επενδύσεις. Κάθε άλλο μάλιστα. Σύμφωνα με ανακοινώσεις του, σκοπεύει να διπλασιάσει τον κύκλο εργασιών και την κερδοφορία έως το τέλος της δεκαετίας, με νέες εξαγορές και συγχωνεύσεις, σε συνέχεια αυτών που έκανε το 2023, δαπανώντας 174 εκατ. ευρώ, για να αποκτήσει ή να επεκτείνει τη συμμετοχή της σε ομίλους της Αυστραλίας, της Γερμανίας, της Πορτογαλίας και του Ισραήλ.

Φωτοβολταϊκά χωρίς μπαταρίες

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μειωμένο ενδιαφέρον για την προσθήκη συστημάτων αποθήκευσης (μπαταριών) σε υφιστάμενα φωτοβολταϊκά συστήματα, μέσω προγράμματος με προϋπολογισμό 153,7 εκατ. ευρώ, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Με την προσθήκη μπαταριών, τα φωτοβολταϊκά πάρκα θα μπορούν στο εξής να αποθηκεύουν Ενέργεια στις μπαταρίες και έτσι να τροφοδοτούν το σύστημα και σε περιόδους που δεν παράγουν άμεσα (π.χ. διαστήματα που δεν έχει ηλιοφάνεια τη μέρα, ή κατά τη διάρκεια της νύχτας). Έτσι, οι ΑΠΕτζήδες αποκτούν ταυτόχρονα τη δυνατότητα να «μεταθέτουν» την πώληση μέρους της παραγωγής του φωτοβολταϊκού σε περιόδους που οι τιμές χονδρικής είναι ακόμα πιο υψηλές.

Το πρόγραμμα έχει ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους (έως και 50% επιχορήγηση σε επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου), αλλά στην αγορά των «πράσινων» μεγαθηρίων υπάρχει διστακτικότητα, με τον φόβο ότι ακόμα κι έτσι «δεν θα βγάλουν τα λεφτά τους», πιέζοντας για ακόμα μεγαλύτερη στήριξη των επενδύσεων σε μπαταρίες.

Τα δυο παραδείγματα (Sunlight και φωτοβολταϊκά) είναι ενδεικτικά. Συγκλίνουν όμως στη διαπίστωση ότι η «πράσινη μετάβαση» δείχνει σημάδια σοβαρής κόπωσης. Και καθώς συμβαίνει αυτό, αναζητούνται άλλοι πιο κερδοφόροι τομείς για την επένδυση συσσωρευμένων κεφαλαίων. Όπως η πολεμική οικονομία, για την οποία μιλάνε όλες οι τελευταίες εκθέσεις της ΕΕ, στο έδαφος των ανταγωνισμών που οξύνονται και μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο να γενικευτούν οι πολεμικές συγκρούσεις...

Γι’ αυτό οι κάτοικοι της Μεγαλόπολης να κρατούν μικρό καλάθι για τα μεγάλα λόγια υπουργών, βουλευτών, δημάρχων και περιφερειαρχών για δις ευρώ επενδύσεων, για χιλιάδες θέσεις εργασίας και άλλα τέτοια.

Από την άλλη δεν φαίνεται να αλλάζουν οι μακροχρόνιοι σχεδιασμοί για μετατροπή της Μεγαλόπολης και της ευρύτερης περιοχής σε ΧΑΒΟΥΖΑ.

Οι μονάδες καύσης απορριμμάτων για παραγωγή ενέργειας, ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), ο Χώρος Διαχείρισης Βιομηχανικών Αποβλήτων (Χ.Δ.Β.Α.) και τα εκατομμύρια πάνελ μαζί με τις μπαταρίες λιθίου των φωτοβολταϊκών προδιαγράφουν ένα εφιαλτικό μέλλον για τη Μεγαλόπολη και την ευρύτερη περιοχή.

Είναι ανάγκη οι κάτοικοι της Μεγαλόπολης να συσπειρωθούν στα σωματεία τους και στην Επιτροπή Φορέων Μεγαλόπολης. Να οργανώσουν τον αγώνα τους ώστε τα δις ευρώ που διατίθενται και θα διατεθούν στην πορεία στους επιχειρηματικούς ομίλους να διατεθούν για τη στήριξη των αυτοαπασχολούμενων των μικρών επαγγελματιών και εμπόρων, των αγροτών που αποκλείονται από αυτά τα προγράμματα.

Έχουμε πείρα, έχουμε δει τα τρωκτικά να παίρνουν εκατομμύρια επιδοτήσεις και να αφήνουν κουφάρια εργοστασίων και χρέη (φέσια) μετά από δύο τρία πέντε χρόνια. Κάτι τέτοιο οσμίζεται τώρα και ο μπάρμπα Σαμ από το Αμέρικα που με τεμενάδες της Δημοτικής Αρχής παρουσίασε την πρότασή του για θεματικό πάρκο!!! το μοναδικό στη χώρα και στην Ευρώπη. Ανάλογα και οι Ελβετοί που θα κινήσουν λέει το σιδηρόδρομο στην Πελοπόννησο για τουριστικούς λόγους.

Γούργαρης Βαγγέλης
Συνταξιούχος ΔΕΗ
Δημοτικός Σύμβουλος Τρίπολης