"Βρωμιά": Μια παράσταση για τον άνθρωπο που "κρύβεται" πίσω από το χαρακτηρισμό "λαθρομετανάστης"

Πρόκειται για τη "Βρωμιά" του συγγραφέα Robert Schneider, με ήρωα έναν 30χρονο Ιρακινό ο οποίος μεταναστεύει, λόγω του Πρώτου πολέμου του Κόλπου (1990-91), στη Γερμανία. Η επιλογή του αυτή έχει να κάνει και με το γεγονός πως έχει σπουδάσει φιλοσοφία και θαυμάζει τους Γερμανούς στοχαστές- κυρίως του 19ου αιώνα.

Φυσικά, ο ήρωας έρχεται αντιμέτωπος μ' ένα, κατεξοχήν, εχθρικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο προσπαθεί να επιβιώσει, αντιμετωπίζοντας, ταυτόχρονα, μια εσωτερική, οντολογική (υπαρξιακή) σύγκρουση, περιορισμένος σ' ένα υπόγειο το οποίο λειτουργεί σαν "άσυλο" αλλά και "φυλακή".

Το λεγόμενο "μεταναστευτικό" ζήτημα είναι, προφανώς, πολύ πιο επίκαιρο τώρα για τη Δύση σε σχέση με το χρονικό διάστημα κατά το οποίο γράφτηκε το έργο. Παράλληλα, ενώ τη δεκαετία του '90 είχαμε βιώσει την πολιτική κυριαρχία του αστικού φιλελευθερισμού στην Ευρώπη- λόγω και της πτώσης του "υπαρκτού σοσιαλισμού"-, τα πράγματα έχουν αλλάξει άρδην, φέρνοντας στην "πρώτη γραμμή" πολιτικά πρόσωπα και ιδεολογίες που θυμίζουν, υπό προϋποθέσεις, την περίοδο του Μεσοπολέμου.

Υπό αυτό το πρίσμα, το έργο του Robert Schneider λειτουργεί - ή θα μπορούσε να λειτουργήσει- ως "πυξίδα ανθρωπισμού", ενός ανθρωπισμού που, συχνά, εξοβελίζεται "εις το πυρ το εξώτερον" για μια σειρά από λόγους.

Αρκετούς από αυτούς θίγει το κείμενο της παράστασης, το οποίο "εκτέλεσε" με, τεχνικά, στιβαρό τρόπο ο κ. Φάμης. Προσπαθώντας, ωστόσο, να διατηρήσει μια, εξαρχής, κεκτημένη ταχύτητα εξέλιξης της πλοκής και της εναλλαγής των διαθέσεων και των συναισθημάτων του ήρωα- κυρίως μεταξύ αυτών της απελπισίας, της οργής και της αδήριτης ανάγκης για ζωή-, έχουμε την αίσθηση πως "θυσίασε" μέρος της βιωματικής διάστασης του χαρακτήρα.

Άλλωστε, είναι δύσκολο για κάθε ηθοποιό να ερμηνεύσει οιονδήποτε χαρακτήρα με τον οποίο, εκ των πραγμάτων, δεν έχει καμία σχέση. Εκεί, προτάσσεται η τεχνική αλλά και η ερευνητική προετοιμασία ενός ερμηνευτή που καταπιάνεται μ' ένα έργο που έχει ως "αυτοσκοπό" την υπεράσπιση μιας "θέσης" και την πρόκληση συναισθήματος στα μέλη του κοινού του.

Φυσικά, δεν υποστηρίζουμε πως έναν παράτυπο μετανάστη, πρέπει να τον ερμηνεύει, οπωσδήποτε, κάποιος που είναι μέλος μεταναστευτικής κοινότητα ή κάτι παρεμφερές. Μακριά από εμάς τέτοιοι "εκλεκτικοί" παραλογισμοί, δημοφιλέστατοι αυτή την περίοδο στην ψυχαγωγική βιομηχανία του Χόλυγουντ.

Απλά, θεωρούμε πως ένα τόσο "σκληρό" έργο, θα έπρεπε να είναι λιγότερο "εξωραϊσμένο", ως προς τη δραματουργική του επεξεργασία και τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά. Ένα παράδειγμα: Σ' ένα έργο που ονομάζεται "βρωμιά", η τελευταία, κάλλιστα, θα μπορούσε να "χρησιμοποιηθεί" περισσότερο και όχι να υφίσταται μόνο σε συμβολικό, αισθητικό επίπεδο, χωρίς την παρουσία ,σχεδόν, κανενός δομικού νατουραλιστικού στοιχείου∗.

Και όταν έχουμε να κάνουμε μ' ένα μονόλογο που αποτελεί έκφραση του θεάτρου verite, η απουσία του νατουραλισμού, αφαιρεί στοιχεία "ταύτισης" κι αποδυναμώνει το αποτέλεσμα.

Σε κάθε περίπτωση, είναι αξιέπαινη η πρωτοβουλία του να παρουσιάζεται το έργο σε σχολεία- όπως συνέβη και στην Τρίπολη, σε ειδική παράσταση.

(Ο όρος λαθρομετανάστης χρησιμοποιήθηκε εντός εισαγωγικών γιατί, ως γνωστόν, δεν υπάρχουν "λαθραίοι" άνθρωποι..)