Στηλες - Et in Arcadia ego

"Μια αρρώστια μπορεί να σε σώσει"

Η πρωτότυπη προπαγάνδα των Γερμανών και των Άγγλων να οδηγήσουν τους στρατιώτες στην λιποταξία.

Σύνηθες ήταν το φαινόμενο κατά τον δεύτερο παγκόσμιο, οι αντίπαλοι να ανταλλάσσουν φυλλάδια με εύκολα σλόγκαν με στόχο να πείσουν τους στρατιώτες να εγκαταλείψουν την μάχη προσποιούμενοι τους αρρώστους. Η προπαγάνδα αυτής της μορφής ήταν τόσο διαδεδομένη που οι γιατροί έπαψαν από ένα σημείο και μετά να πιστεύουν τις ιστορίες των φαντάρων, με αποτέλεσμα να μην τους απαλλάσσουν από τα καθήκοντα τους. Στα φυλλάδια αναγράφονταν τρόποι αυτοτραυματισμού των στρατιωτών έτσι ώστε να κριθούν ακατάλληλοι να συνεχίσουν τις υπηρεσίες στους στην εμπόλεμη ζώνη. Τα φυλλάδια αυτά στόχευαν στην επίκληση του φόβου και τον εμποτισμό άγχους στους στρατιώτες υπενθυμίζοντας τους πως το αποτέλεσμα του πολέμου είναι ο θάνατος, αφήνοντας πίσω απροστάτευτη την οικογένεια τους, για την οποία το κράτος δεν θα μεριμνήσει. Όσο ο Γερμανικός στρατός έβλεπε ανταπόκριση στην προπαγάνδα, τόσο πιο συχνή ήταν η αποστολή φυλλαδίων στα αντίπαλα Βρετανικά στρατόπεδα με σλόγκαν «Μια αρρώστια μπορεί να σε σώσει». Με την ίδια λογική λειτούργησαν και οι Βρετανοί αντίστοιχα.

 Η ακατάπαυστη επανάληψη του σλόγκαν σε συνδυασμό με τις δυνατές εικόνες των φυλλαδίων έκανε το κοινό να αρχίσει να υιοθετεί την ιδέα ως κάτι συναισθηματικά οικείο, ως έναν από μηχανής θεό που τους δίνει λύση να αποφύγουν τον θάνατο. «Η λύση δεν είναι ο θάνατος, ο στόχος δεν είναι η ταφόπλακα».

 Ένα άλλο τέχνασμα που ακολουθεί η προπαγάνδα είναι η προσπάθεια να πείσει ότι πρόκειται για κοινό στόχο, πως πρόκειται για μια πράξη που ακολουθούν όλοι, γιατί όχι εσυ; «Οι συμβουλές που ακολουθούν απάλλαξαν πολλούς από το να γίνουν νεκροί ήρωες, ζωή η θάνατο; τι προτιμάς;”  Παρακάτω σας επισυνάπτω ένα μεταφρασμένο φυλλάδιο με το οποίο «βομβάρδισαν» γερμανικά αεροπλάνα, τα αμερικανικά στρατεύματα στην Ιταλία. «Δύσκολα τα πράγματα στρατιώτη; Φυσικά και δεν φταις εσύ. Οπότε γιατί να τιμωρηθείς; Αν έχεις κουραστεί με όλη αυτή την κατάσταση, γιατί να μην δοκιμάσεις αυτό το φάρμακο; ΠΑΡΕ ΕΝΑ ΚΑΘΑΡΤΙΚΟ! Όταν αρχίσει να κάνει δουλειά, πήγαινε στο γιατρό και πες του ότι έχεις τα εξής συμπτώματα: Είχες κρίση γαστρεντερίτιδας κάποιους μήνες πριν στην Αφρική, στη Νότια Ιταλία ή σε κάποιο τέτοιο μέρος κι ότι είχες αίμα και κάτι γλοιώδες στα κόπρανά σου. Συνέχισε να λες την ίδια ιστορία και στο νοσοκομείο και θυμήσου να παίρνεις κάνα καθαρτικό που και που. Η ασθένεια λέγεται αμοιβαδική δυσεντερία, αλλά για όνομα του Θεού, μην το πεις αυτό στο γιατρό. Άφησέ τον να το βρει μόνο τους.” «Θυμήσου: Το πιο σημαντικό στον πόλεμο, είναι να γυρίσεις πίσω ζωντανός! Ο στόχος σου δεν είναι μια ταφόπλακα! Και μια αρρώστια μπορεί μερικές φορές να σώσει τη ζωή σου!».(Πηγή μηχανή του χρόνου). 

Η λογική που περνούσε αυτού του είδους το τέχνασμα ήταν  άσπρο η μάυρο, ή θάνατος ή ζωή, χιλιάδες στρατιώτες, πυροβολούσαν τον εαυτό τους η στο χέρι η στο πόδι, η δημιουργούσαν ψεύτικα εκζέματα με ένα κομμάτι γυαλί! Ορισμένα φυλλάδια χρησιμοποιούσαν και την τεχνική της αντίστροφης ψυχολογίας, συμβούλευαν τους στρατιώτες τι να μην κάνουν ώστε να μην κριθούν τρελοί. Αλλά στην πραγματικότητα αν κάποιος κρινόταν τρελός απαλλασσόταν από τα στρατιωτικά του καθήκοντα. 

Στην Βρετανία δε, αυτά τα φυλλάδια δεν μοιράζονταν σε κοινή θέα, αλλά εκτυπώνονταν μέσα σε βιβλία η χαρτάκια από τσιγάρα, η φιλοσοφία των Βρετανών ήταν να πείσουν τους φαντάρους ότι η επιλογή τους να αφήσουν τον πόλεμο ήταν η σωστή, χωρίς αυτό όμως να του καθιστά λιποτάκτες καθώς κανείς δεν θα γνώριζε την αλήθεια, θα ήταν απλά πατριώτες που δυστυχώς αρρώστησαν και δεν κατάφεραν να υπηρετήσουν ως το τέλος την πατρίδα τους. Οι προπαγανδιστές προσέγγιζαν τον απλό κόσμο, τον καθημερινό άνθρωπο, που έχει οικογένεια και πρέπει να την αφήσει πίσω στα «δόντια» της εμπόλεμης κατάστασης, απροστάτευτη για να υπηρετήσει την πατρίδα. 

Η Ιαπωνία από την άλλη, κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου, χρησιμοποίησε το ίδιο τέχνασμα με τη μορφή φυλλαδίων, κυρίως απευθυνόμενοι στους Αμερικάνους στρατιώτες, αλλάζοντας όμως το περιεχόμενο. Αυτή την φορά τα φυλλάδια δεν είχαν να κάνουν με σωτήριες λύσεις για να γλιτώσεις τον πόλεμο, αλλά με φυλλάδια που απεικόνιζαν χυμώδεις γυμνές γυναίκες και καλούσαν τους στρατιώτες των Συμμαχικών Δυνάμεων να παραδοθούν, εξασφαλίζοντας την επιβίωση τους. Στόχος αυτής της προπαγάνδας ήταν οι στρατιώτες να κρατούν στην τσέπη τους το φυλλάδιο για να έχουν εύκαιρη τη θέα της γυμνής γυναίκας και ταυτόχρονα τις δύσκολες στιγμές του πολέμου, που ήταν έτοιμοι να λυγίσουν, να επεξεργάζονται και να περνά στο υποσυνείδητο τους το μήνυμα πως αν παραδοθούν έχουν μια ευκαιρία να ζήσουν μια καλύτερη ζωή. Σύμφωνα με μαρτυρίες αιχμαλώτων, πάντως, στα στρατόπεδα αιχμαλωσίας μόνο χυμώδεις γυναίκες δεν είχε, αλλά βασανιστήρια και πείνα μέχρι θανάτου.

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα προπαγάνδας, χρησιμοποιείται ο κανόνας της απλούστευσης, το σύνθημα είναι εύκολα κατανοητό σε συνδυασμό με τις «δυνατές» εικόνες, «μια αρρώστια μπορεί να σε σώσει», καθώς και του μοναδικού εχθρού που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο θάνατος. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ο κανόνας της επανάληψης ώστε το σύνθημα να αφομοιωθεί, πρέπει να επαναλαμβάνεται αρκετές φορές. Στη συνέχεια εντοπίζουμε τον κανόνα της μεταγγίσεως, καθώς προπαγανδιστές εκμεταλλεύτηκαν τις ήδη υπάρχουσες συνθήκες πολέμου και τους χιλιάδες νεκρούς, και δεν ξεκίνησαν από το μηδέν να εμφανίζουν τον πόλεμο ως κάτι θανάσιμο.

(Άντληση πληροφοριών από Μηχανή του Χρόνου)

 

Σχόλια

Το Arcadia938.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης υβριστικών, συκοφαντικών, ρατσιστικών σχολίων και διαφημίσεων, καθώς αντιβαίνουν στις διατάξεις την κείμενης νομοθεσίας. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά προσωπικές απόψεις αναγνωστών.