Πέντε ταινίες για τα "Θεία Πάθη" που πρέπει να δείτε κατά την περίοδο του Πάσχα

Τα κινηματογραφικά "βιβλικά δράματα" ήταν ιδιαίτερα της μόδας κάποτε και, μεταξύ αυτών, κυριαρχούσαν οι ταινίες που αφορούσαν τη ζωή του Ιησού από τη Ναζαρέτ, του ιδρυτή της Χριστιανικής Θρησκείας. 

Παρότι στη Δύση δεν υπάρχουν πολλοί περιορισμοί ως προς την παρουσίαση εμβληματικών, θρησκευτικών ηγετών, οι δημιουργοί, από μόνοι τους, συχνά επέλεξαν να κινηθούν με "ασφάλεια", παρουσιάζοντας μια, σχετικώς, "ακαδημαϊκή" βερσιόν της Καινής Διαθήκης, χωρίς να προσθέσουν δικά τους δραματικά στοιχεία ή εκσυγχρονιστικές παραμέτρους. 

Ωστόσο, υπήρξαν δημιουργοί που δεν έμειναν στην απλή αφήγηση μιας ιστορίας, αλλά προσπάθησαν να προσεγγίσουν την ουσιαστική, συμβολική, ακόμα και αλληγορική πλευρά του "Θείου Δράματος". Εδώ, θ' αναφέρουμε μόνο τέτοιες παραγωγές, ξεκινώντας από την πιο, θα λέγαμε, κλασικίζουσα ή συντηρητική.

"Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ" (Jesus of Nazareth) 

Τηλεοπτική μίνι σειρά του 1977, σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι, με τον Ρόμπερτ Πάουελ στον επώνυμο ρόλο. 

Η υπερπαραγωγή αυτή, που γυρίστηκε σε Μαρόκο και Τυνησία, βασίστηκε, εν πολλοίς, στα ευαγγελικά κείμενα, προσθέτοντας, βέβαια, ορισμένα στοιχεία για λόγους δραματοποίησης, αλλά με ιδιαίτερα προσεκτικό τρόπο. Αναχρονισμοί υφίστανται, αλλά εξυπηρετούν το συνολικό κόνσεπτ. 

Η σειρά είναι "ταυτισμένη" με το Πάσχα στην Ελλάδα καθώς, εδώ και πολλά χρόνια, μεταδίδεται κάθε χρόνο τη "Μεγάλη Εβδομάδα". Σε γενικές γραμμές, είναι ένα άρτιο "επικό" θέαμα, που βασίζεται στο ρεαλιστικό στοιχείο και τις ερμηνείες μιας πλειάδας σημαντικών ηθοποιών. Παρά τα αντιθέτως υποστηριζόμενα από κριτικούς, δεν εξωραΐζει χαρακτήρες ούτε το πλαίσιο, το αντίθετο θα λέγαμε. 

Η βασική της αδυναμία είναι πως, ουσιαστικά, αποτελεί "συνέχεια" παλαιοτέρων ταινιών ως προς τη δομή και το ύφος- αν και, προφανώς, εκμεταλλεύεται τις μεγαλύτερες δυνατότητες που είχε στη διάθεσή της σε σχέση με αντίστοιχες παραγωγές των προηγουμένων δεκαετιών. Ο δε σκηνοθέτης της, ο Ιταλός Φράνκο Τζεφιρέλι, ήταν ένας πολύ καλός επαγγελματίας αλλά όχι ένας δημιουργός μ' ευδιάκριτο στίγμα, αυτό που ονομάζουμε "auteur". 

Με τέτοια θεματολογία, όμως, είναι, πιθανώς, εκ των ων ουκ άνευ, να υπάρχει ακριβώς αυτό.

"Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο" (The Gospel According To St. Matthew-Il vangelo secondo Matteo)

Kινηματογραφική ταινία του 1964, σε σκηνοθεσία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, μ' ερασιτέχνες ηθοποιούς και τον Ισπανό Ενρίκε Ιραθοκούι στο ρόλο του Ιησού. 

Για πολλούς κριτικούς και θεωρητικούς του κινηματογράφου, είναι η καλύτερη ταινία με τη συγκεκριμένη θεματολογία. Έξοχο δείγμα του Ιταλικού Νεορεαλισμού, γυρίστηκε στη Νότια Ιταλία και χρησιμοποίησε, σχεδόν, απαράλλακτο το κείμενο του ευαγγελίου, με σκοπό όχι να σεβαστεί απλά το λογοτεχνικό έργο αλλά να παρουσιάσει "έναν Ιησού μετά από 2.000 χρόνια αφηγηματικής εξέλιξης". 

Καθώς ήταν γνωστό πως ο Παζολίνι ήταν άθεος, Μαρξιστής και ομοφυλόφιλος, το γεγονός πως καταπιάστηκε μ' ένα τέτοιο θέμα, προκάλεσε αντιδράσεις- ιδιαίτερα αφού ο ίδιος σκηνοθέτης είχε τιμωρηθεί με φυλάκιση για "βλασφημία" σχετικά με μια κινηματογραφική απεικόνιση του Ιησού που είχε παρουσιάσει σε ταινία του 1963 ("La ricotta"). Ερωτώμενος γι' αυτό, το 1966, απάντησε: "Εάν ξέρετε ότι είμαι κάποιος που δεν πιστεύει, τότε με ξέρετε καλύτερα απ' ότι εγώ τον εαυτό μου. Μπορεί να μην είμαι ένας πιστός, αλλά είμαι ένας μη πιστός που έχει τη νοσταλγία για κάποια πίστη."

"Τα Πάθη του Χριστού" (The Passion of the Christ)

Kινηματογραφική ταινία του 2004, σε σκηνοθεσία Μελ Γκίμπσον, με τον Τζιμ Καβίζελ στον επώνυμο ρόλο.

Η ταινία αφηγείται τις τελευταίες δώδεκα ώρες πριν το θάνατο του Ιησού και οι διάλογοι είναι στην Αραμαϊκή (ανακατασκευασμένη), Εβραϊκή και Λατινική γλώσσα. Προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, άλλοτε θετικές και άλλοτε αρνητικές, δεδομένων και των αντισημιτικών απόψεων που έχει εκφράσει ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης. 

Ωστόσο, διαθέτει, σίγουρα, πολλές αρετές και κατόρθωσε να είναι η ταινία- με τη συγκεκριμένη θεματολογία- που συγκέντρωσε τις περισσότερες εισπράξεις από οιαδήποτε άλλη. Σύμφωνα με πληροφορίες, ετοιμάζεται η συνέχειά της (sequel). 

Το 2005, κυκλοφόρησε μια άλλη, επίσημη κόπια της ταινίας, από την οποία είχαν αφαιρεθεί πέντε λεπτά της σεκάνς με θέμα το βασανισμό του Ιησού από Ρωμαίους στρατιώτες. Σύμφωνα με τον Γκίμπσον, αυτό έγινε διότι αντιλήφθηκε πως ένα μεγάλο μέρος του κοινού απέφυγε να δει την ταινία λόγω του τρόπου με τον οποίο παρουσίαζε τον βασανισμό, καθώς είχε χαρακτηριστεί ιδιαίτερα βίαιος...

Προφανώς, ένα μεγάλο μέρος του κοινού είναι "τσακωμένο", γενικά, με τον "ωμό" ρεαλισμό και θέλει, απλά, να περάσει την ώρα του ευχάριστα......

"Ένας Προφήτης μα τι Προφήτης" (Monty Python's Life of Brian)

Βρετανική, κινηματογραφική μαύρη κωμωδία του 1979, σε σκηνοθεσία Τέρι Τζόουνς, με τον Γκρέιαμ Τσάπμαν στο ρόλο του Μπράιαν Κοέν, ενός νεαρού Ιουδαίου που γεννιέται την ίδια μέρα με τον Ιησού- και στη διπλανή φάτνη, μάλιστα- και αργότερα εκλαμβάνεται, λανθασμένα, ως "Μεσσίας".

Μια απολαυστική σάτιρα, με στοιχεία παρωδίας βιβλικών κινηματογραφικών επών αλλά και κριτικής ματιάς απέναντι στον τρόπο οργάνωσης κι εκμετάλλευσης του θρησκευτικού αντικειμένου, η ταινία έκανε θραύση όταν πρωτοπαρουσιάστηκε, όχι μόνο λόγω της "πολεμικής" που αντιμετώπισε αλλά και λόγο του εικονοκλαστικού, αναρχικού και αφαιρετικού στυλ της ομάδας των Mόντι Πάιθον (Τζον Γκλιζ, Τέρι Γκίλιαμ, Έρικ Άιντλ, Τέρι Τζόουνς, Μάικλ Πάλιν και Γκρέιαμ Τσάπμαν).

Παρότι, από τα πρώτα της πλάνα, η ταινία ξεκαθαρίζει πως ο ήρωάς της είναι άλλο πρόσωπο και όχι μια καρικατούρα του Ιησού- με τον τελευταίο να παρουσιάζεται στη σκηνή της "επί του όρους ομιλίας"-, υπήρξαν, κι εδώ, κατηγορίες περί "βλασφημίας" και άλλες, με αποτέλεσμα να μην επιτραπεί η προβολή της σε κάποιες χώρες, ακόμα και σε Πολιτείες των Η.Π.Α.!

Trivia: Μέρος της ταινίας γυρίστηκε στο Μαρόκο, χρησιμοποιώντας τα ίδια σκηνικά με τον "Ιησού από τη Ναζαρέτ".

"Ιησού Χριστέ εσύ, σούπερσταρ" (Jesus Christ Superstar)

H κινηματογραφική βερσιόν του θεατρικού μιούζικαλ των Τιμ Ράις και Άντριου Λόιντ Ουέμπερ, γυρίστηκε το 1973, σε σκηνοθεσία του Νόρμαν Τζιούισον, με τον Τεντ Νίλι στο ρόλο του Ιησού.

Με άξονα τη σχέση μεταξύ Ιησού και Ιούδα, αλλά και τα συναισθηματικά κίνητρα των βασικών χαρακτήρων της "Μεγάλης Εβδομάδας", η ταινία απηχεί το πολιτιστικό, αισθητικό αλλά και πολιτικό κλίμα των αρχών της δεκαετίας του '70 στις Η.Π.Α. 

Γυρίστηκε σε τέσσερεις Ισραηλινές και Παλαιστινιακές βάσεις (camp bases) και σε πάνω από είκοσι διαφορετικές τοποθεσίες, ενώ υποστηρίχθηκε από το Ισραηλινό κράτος. Αξίζει να την δείτε, ως χαρακτηριστικό δείγμα ροκ όπερας αλλά και ως ένα έργο που "διασώζει" την κουλτούρα του κινήματος των χίπις.

Σε κάθε περίπτωση, ο τότε προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας, Πάπας Παύλος ο Έκτος, είχε ενθουσιαστεί με την ταινία αλλά η ατάκα που έμεινε ήταν αυτή που προήλθε από έναν απλό αστυνομικό του Τελ Αβίβ, ο οποίος ανήκε στην ασφάλεια των γυρισμάτων:

"Είχαμε ήδη έναν Ιησού εδώ και μας προκάλεσε πολλά προβλήματα".