Επιστολή πολιτών προς Δήμο Τρίπολης και Μείζονα Αντιπολίτευση για τη "Βίλα Τουρκοβασίλη"

Την από κοινού αναζήτηση λύσεων ώστε να διασωθεί και να αναδειχθεί το μνημείο της "Βίλας Τουρκοβασίλη", ζητούν μέλη της επιτροπής με επιστολή που έστειλαν τόσο προς τη Δημοτική Αρχή, όσο και προς τη μείζονα αντιπολίτευση.

"Θεωρώ ότι έχουμε (πολίτες & πολιτικοί) τη δυνατότητα - και την ευθύνη - να διασώσουμε και να αναδείξουμε τον τόπο μας", αναφέρει μεταξύ άλλων η κα. Νταηγιώργη, εκπρόσωπος Ομάδας Πολιτών, Μηχανικών & Επιστημόνων της πόλης με αφορμή όσα ειπώθηκαν στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο.

"Η Ομάδα Πολιτών, Μηχανικών & Επιστημόνων της Τρίπολης σάς καλεί, ως δύο από τους σημαντικότερους παράγοντες της πόλης, να παραμερίσετε οποιεσδήποτε διαφορές σας και να συστρατευθείτε στη διάσωση της «Βίλας Τουρκοβασίλη» και του περιβάλλοντος χώρου της", αναφέρει χαρακτηριστικά η επιστολή.

Θέμα: Προστασία και ανάδειξη της Βίλας Τουρκοβασίλη και του περιβάλλοντος χώρου της

Αξιότιμοι κύριοι,

Παρακολούθησα με εξαιρετικό ενδιαφέρον, όπως και πλήθος συμπολιτών μας (συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των μελών της ομάδας μας), τη συζήτηση στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου μας σχετικά με τη σημερινή κατάσταση στη Βίλα Τουρκοβασίλη.

Σας αποστέλλουμε την παρούσα επιστολή με σκοπό την από κοινού αναζήτηση λύσεων, καθώς θεωρώ ότι έχουμε (πολίτες & πολιτικοί) τη δυνατότητα - και την ευθύνη - να διασώσουμε και να αναδείξουμε τον τόπο μας.

Σημειώνω ότι στην ομάδα μας συμμετέχουν πρόσωπα με γνώσεις αρχιτεκτονικής, αρχαιολογίας, καθώς και της ειδικής νομοθεσίας για τα διατηρητέα κτήρια (ΝΟΚ 4067/2012 και Αρχαιολογικός Νόμος 4858/2021).

Επιπλέον, ορισμένα μέλη μας έχουν αποδεδειγμένη εμπειρία στον χαρακτηρισμό μνημείων, τόσο σε πανελλαδικό επίπεδο όσο και στο εξωτερικό.

Παρακάτω, παραθέτω μερικά βασικά σημεία που αναδύθηκαν τόσο κατά το τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο όσο και σε συνεντεύξεις σας:

I. Δηλώσεις κ. Σμυρνιώτη σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος χώρου

• Aκούσαμε τον κ. Σμυρνιώτη να δηλώνει ότι ο μόνος δρόμος για τη σωτηρία του περιβάλλοντος χώρου της Βίλας Τουρκοβασίλη είναι, κτήριο και χώρος, να χαρακτηριστούν ως μνημείο από το ΥΠΠΟ.
• Σας επισημαίνουμε, κ. Σμυρνιώτη, ότι, κατόπιν της υπ’ αριθμ. 243653/2024 απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού, κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον εφικτό, εκτός αν η εν λόγω υπουργική απόφαση προσβληθεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και ακυρωθεί ή ανακληθεί, ώστε να επανεξεταστεί. Αυτό, όμως, θα απαιτήσει βάθος χρόνου τουλάχιστον πενταετίας.
• Υπενθυμίζεται ότι ο αποχαρακτηρισμός του περιβάλλοντος χώρου επήλθε με την απόφαση ΣτΕ 4418/1997. Από τότε:
1. Δεν ενημερώθηκε η ΔΑΟΚΑ του ΥΠΕΝ (τότε ΥΠΕΧΩΔΕ) για τον αποχαρακτηρισμό.
2. Ο Δήμος δεν παραστάθηκε στη συνεδρίαση του ΣτΕ την 4η Ιουνίου 1997 (επί Δημαρχίας κ. Δημοσθένη Σωτηρόπουλου).
3. Δεν έγινε ποτέ η νόμιμη αναπομπή στο ΚΕΣΑ ώστε το ΥΠΕΧΩΔΕ να τοποθετηθεί εκ νέου και να ελέγξει την απόφαση του ΣτΕ, σύμφωνα με την ίδια την ΔΑΟΚΑ.
Για τα παραπάνω, έχουμε στη διάθεσή μας όλα τα σχετιζόμενα έγγραφα και την αλληλογραφία (1994 και εξής), που αποτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, δημόσια έγγραφα. Επίσης :
• Το 2012, ο τότε περιβάλλων χώρος με τα υπεραιωνόβια δέντρα καταστράφηκε (επί Δημαρχίας κ. Σμυρνιώτη, κατόπιν άδειας της ΥΔΟΜ). Ούτε τότε φαίνεται να ενημερώθηκε η ΔΑΟΚΑ όπως θα ήταν επιβεβλημένο, ούτε το ΥΠΠΟ (δεδομένου ότι το κτήριο ήταν ήδη άνω των 100 ετών και, σύμφωνα με τον νόμο, κάθε εργασία στο κτήριο ή τον περιβάλλοντα χώρο του απαιτούσε έγκριση από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ).

II. Δηλώσεις κ. Δημάρχου για την απουσία άμεσης λύσης σχετικά με το χώρο

• Ο κ. Δήμαρχος έχει αναφέρει (δημοσίως πολλές φορές) ότι σήμερα δεν υπάρχει κάποια άμεση λύση για την προστασία του χώρου.
Επισημαίνουμε σε αυτό το σημείο πως, καμία δημοτική αρχή από το 1994 (και παλαιότερα) δεν αιτήθηκε τον τυπικό χαρακτηρισμό του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου του από το ΥΠΠΟ, παρά το γεγονός ότι η σχετική διαδικασία δεν απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη του ιδιοκτήτη και μπορεί να κινηθεί με μια απλή αίτηση, όπως ορίζουν σταθερά όλοι οι αρχαιολογικοί νόμοι από το 1950 μέχρι σήμερα (σεβόμενοι το άρθρο 24, του συντάγματος)

III. Το νέο ΤΠΣ (Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο)

• Ακούσαμε τον κ. Σμυρνιώτη να δηλώνει ως έμπειρος πολιτικός μηχανικός ότι, με βάση το υπό έγκριση (σε περίπου 1,5 χρόνο) νέο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο, η περιοχή γύρω από τη Βίλα Τουρκοβασίλη είναι οικιστική ζώνη με υψηλό συντελεστή δόμησης, και, εν απουσία προστασίας του χώρου, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτός να χτιστεί από πολυόροφες οικοδομές.

IV. Το ερώτημα του κ. Δημάρχου για την προσφυγή στο ΥΠΠΟ
• Ο κ. Δήμαρχος αναρωτήθηκε δημοσίως για τον λόγο που «κάποιοι υπερευαίσθητοι δημότες αιτήθηκαν τον χαρακτηρισμό του κτηρίου στο ΥΠΠΟ μόνον όταν ξεκίνησαν εργασίες αποκατάστασης, και όχι νωρίτερα».
• Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι, αντί να αμφισβητούνται οι πρωτοβουλίες πολιτών, ο Δήμος οφείλει, κατά την άποψή μας, να επιβραβεύει την ενεργό συμμετοχή τους στα κοινά και να συνεργάζεται μαζί τους σχετικά.

Παρόλα αυτά, θα θέλαμε να απαντήσουμε :

1. Στις 24 Αυγούστου 2022, επωνύμως και ανοιχτά, μαζί με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση “Monumenta”, καταθέσαμε αίτηση στη ΓΔΑΜΤΕ (αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ) για τον χαρακτηρισμό του κτηρίου ως μνημείου, βάσει των μοναδικών μορφο-αρχιτεκτονικών του χαρακτηριστικών. Είμαστε βέβαιοι ότι η αίτηση κοινοποιήθηκε και στον Δήμο, ως ιδιοκτήτη του ακινήτου.
2. Δεν είχαμε ούτε πρόθεση ούτε συμφέρον να «μπλοκάρουμε» τις εργασίες αποκατάστασης - δεν γνωρίζαμε καν πότε θα άρχιζαν και τι ορίζοντα είχαν. Θεωρούσαμε δε αυτονόητο ότι, από τη στιγμή που ο Δήμος είχε λάβει τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας Υπηρεσίας (με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 167491/11-05-2022 έγγραφο της ΥΝΜΤΕΔΕΠΝΙ), οι εργασίες θα προχωρούσαν κανονικά και η κίνησή μας θα ήταν απλά επικουρική στην προσπάθεια του Δήμου.
3. Η σύνταξη ενός φακέλου χαρακτηρισμού κτηρίου είναι εξαιρετικά απαιτητική. Χρειάστηκε, μεταξύ άλλων, να αναζητήσουμε όλα τα παλαιά συμβόλαια ιδιοκτησίας, να βρούμε ιστορικές φωτογραφίες, να συντάξουμε λεπτομερή μορφοαρχιτεκτονική τεκμηρίωση και να συγκεντρώσουμε τεχνικά και ιστορικά στοιχεία. Ξεκινήσαμε την όλη διαδικασία το 2019, οπότε ήρθε εν τέλει στα χέρια μας η γνώση του πρώτου συμβολαίου αγοράς της Βίλλας από την Ρ. Γαλανού-Τουρκοβασίλη. Μας σταμάτησε ο Κωρονοιός και μπορέσαμε να συνεχίσουμε μόνο το 2022.
4. Μετά την αίτησή μας στο ΥΠΠΟ και την άμεση υποστήριξη της γενικής διευθύντριας του, ασκήσαμε αλλεπάλληλες πιέσεις προς την ΥΝΜΤΕΔΕΠΝΙ (καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, του 2023 και του 2024) ζητώντας συνεχώς ενημέρωση για την πορεία εξέτασης του φακέλου. Η μόνη απάντηση που λάβαμε ήταν ότι «η υπηρεσία είναι υποστελεχωμένη» και προχωρά μόνον τα «επείγοντα αιτήματα». Ελπίζαμε πως ο Δήμος θα ασκούσε την απαραίτητη πίεση ώστε να προχωρήσει η διαδικασία ταχύτερα, κάτι που δεν συνέβη.
5. Πράγματι, σε προηγούμενες δεκαετίες ίσως δεν υπήρχε η κρίσιμη μάζα πολιτών με γνώση των διαδικασιών και του νομικού πλαισίου για την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών. Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί θεωρούμε και μεγάλη ευθύνη όλων των δημοτικών αρχών (αλλά και των περιφερειακών, και του ΤΕΕ, και του Σ.Α. Αρκαδίας αλλά και άλλων φορέων ...) το ότι από το 1950 και εξής το κτήριο και ο περιβάλλων χώρος του δεν προτάθηκαν για το χαρακτηρισμό ως μνημείο από το ΥΠΠΟ. Αλλά ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω.
6. Νιώθουμε ως δημότες - εδώ και πολλά χρόνια ασχολούμενοι με αυτό το ζήτημα - ότι τόσο σε τοπικό, αλλά και σε κυβερνητικό-υπουργικό επίπεδο, όλες οι φωνές, αιτήσεις, συζητήσεις μας πέφτουν στο κενό. Προσπαθούμε με κυρίως ατομικές προσπάθειες να διασώσουμε ότι σώζεται από την πόλη μας η οποία από το 1999 και έπειτα έχει χάσει εντελώς τον αρχιτεκτονικό της χαρακτήρα. Είμαστε εμείς που έχουμε καταθέσει πρόσφατα πάνω από 15 αιτήσεις για χαρακτηρισμούς κτηρίων, τόσο στη ΔΑΟΚΑ όσο και στο ΥΠΠΟ, χωρίς καμία υποστήριξη από ιδιοκτήτες, δημοτικές αρχές ή άλλους φορείς, ούτε καν επικουρικά.
7. Καταλαβαίνετε λοιπόν, κ. Δήμαρχε αλλά και κ. Σμυρνιώτη, πως αισθανόμαστε όταν ακούμε να υπαινίσσεται οτι «εξυπηρετούμε περίεργα συμφέροντα».

V. Ο ρόλος του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ)

• Διαπιστώσαμε διαβάζοντας τα δημόσια πρακτικά, ότι το ΚΣΝΜ εξέτασε το κτήριο κυρίως από τη σκοπιά του «αν ενδεχόμενος χαρακτηρισμός θα εμποδίσει το πρότζεκτ του Δήμου», κάτι που μας βρίσκει έκπληκτους και θεωρούμε ότι δεν συνάδει καθόλου με τα κριτήρια του ν. 4858/2021. Κατά την άποψή μας, η σχετική αιτιολόγηση της πρόσφατης απόφασης του ΚΣΝΜ είναι αντιεπιστημονική, ενώ η αντίστοιχη απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού δεν είναι σύννομη.
• Η Εισηγητική Έκθεση της αντίστοιχης υπηρεσίας στην Πάτρα στο ΚΣΝΜ επίσης είναι αδύναμη και για εμάς υποβαθμίζει και μειώνει την αξία του κτηρίου σημαντικά. Πως επετράπη κάτι τέτοιο από τον ιδιοκτήτη του κτηρίου, μας αφήνει έκπληκτους. Δεν γνωρίζαμε καν την ημερομηνία της συνεδρίασης στο ΚΣΝΜ - το ΥΠΠΟ δεν μας ενημέρωσε ως όφειλε - θα μπορούσαμε να παρασταθούμε και να βοηθήσουμε στη διάσωση του κτηρίου τονίζοντας και την σημασία του χώρου. Ο Δήμος Τρίπολης δεν ενημέρωσε την πόλη ώστε να παρευρεθούμε σε αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός.
• Έχουμε ήδη απευθυνθεί εγγράφως στην Υπουργό Πολιτισμού, ζητώντας να
ανακαλέσει άμεσα την απόφασή της. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισής της,
εξετάζουμε το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΣτΕ.

VI. Διαβεβαιώσεις για την ανακατασκευή του κτηρίου

• Χαιρετίζουμε τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του κ. Δημάρχου σχετικά με την ανακατασκευή του κτηρίου στην αρχική του μορφή ώστε να αποτελέσει κόσμημα για την πόλη, παρά τις αμφιβολίες που εκφράστηκαν στα πρακτικά του ΚΣΝΜ από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Αναμένουμε με ενδιαφέρον το τελικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, παραμένει το ερώτημα: Τι θα γίνει για τον περιβάλλοντα χώρο; Υπάρχει κίνδυνος να επαναληφθεί το παράδειγμα του «Περιστεριώνα»;

Το αίτημά μας προς εσάς

Η Ομάδα Πολιτών, Μηχανικών & Επιστημόνων της Τρίπολης σάς καλεί, ως δύο από τους σημαντικότερους παράγοντες της πόλης, να παραμερίσετε οποιεσδήποτε διαφορές σας και να συστρατευθείτε στη διάσωση της «Βίλας Τουρκοβασίλη» και του περιβάλλοντος χώρου της. Με απόλυτο σεβασμό στο έργο σας, θεωρούμε ότι υπάρχει μόνον μία λύση για τη διάσωση του περιβάλλοντος χώρου (και τη μεσοπρόθεσμη περαιτέρω προστασία του κτηρίου): ο άμεσος χαρακτηρισμός του από τη ΔΑΟΚΑ του ΥΠΕΝ, σύμφωνα με τον ΝΟΚ (ν. 4067/2012).
1. Η ΔΑΟΚΑ έχει εκδηλώσει - επανειλημμένα (το 2002 και το 2023) - την πρόθεσή της να «επανεξετάσει την αξία χαρακτηρισμού του περιβάλλοντος χώρου» εφόσον της ζητηθεί επισήμως και αιτιολογηθεί.
2. Εμείς, ως Ομάδα Πολιτών, έχουμε ετοιμάσει και προτιθέμεθα να καταθέσουμε εκ νέου σχετικό αίτημα στην υπηρεσία, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4067/2012 και με επικαιροποιημένα στοιχεία που αναδεικνύουν τη σημασία του χώρου.
Σημειώνεται ότι αυτό δεν συνεπάγεται καμία άρση εργασιών στο ήδη χαρακτηρισμένο κτήριο, καθώς αρκεί η έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (Σ.Α.) Αρκαδίας για τις όποιες σχετικές εργασίες.
3. Από την πλευρά σας, θεωρούμε καθοριστική τη συμβολή σας: o Να επικοινωνήσετε ή να συναντηθείτε με την Προϊσταμένη της ΔΑΟΚΑ, κ. Σκάρλα (e-mail: a.skarla@prv.ypeka.gr. cc: daoka@prv.ypeka.gr) και να
υποστηρίξετε το αίτημά μας, επισημαίνοντας τη σπουδαιότητα του χώρου για την πόλη της Τρίπολης.

o Ως Δήμαρχος και εκπρόσωπος του ιδιοκτήτη, κ. Τζιούμη, θα μπορούσατε να αναδείξετε προσωπικά στην κ. Σκάρλα την κρισιμότητα του χαρακτηρισμού του περιβάλλοντος χώρου, ώστε να κατοχυρωθεί το μέλλον τόσο του κτηρίου όσο και του ιστορικού του πλαισίου. Είμαστε στη διάθεση σας να την καλέσουμε - ξεναγήσουμε στην πόλη ή να μαζέψουμε υπογραφές για την θέληση της πόλης στη προστασία του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου.
o Ως πολιτικός μηχανικός, κ. Σμυρνιώτη, γνωρίζετε τις σχετικές διαδικασίες και μπορείτε να συμβάλετε, απευθύνοντας εξίσου σχετική επιστολή με σαφές αίτημα προς τη ΔΑΟΚΑ, στηρίζοντας με τεκμηριωμένο τρόπο τα όσα
προβάλλουμε εμείς ως πολίτες. Επίσης αποτελείτε αναπόσπαστο κομμάτι του ιστορικού του χώρου και επομένως εδώ η συμβολή σας είναι καθοριστική.
Κύριοι, με αυτόν τον τρόπο, θα δώσετε το παράδειγμα ότι οι αιρετοί της πόλης μας, σε κρίσιμες καμπές της ιστορίας της, αφήνουν κατά μέρος τις οποιεσδήποτε διαφωνίες πολιτικές ή άλλες διαφορές, και πράττουν το καλύτερο για τον τόπο μας, αφουγκραζόμενοι την αγωνία των δημοτών για τη σύνδεση του παρόντος με το παρελθόν και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Σας ευχαριστούμε θερμά για την προσοχή σας και παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε περαιτέρω πληροφορία ή συνεργασία.

Με εκτίμηση,
Για λογαριασμό πολλών δημοτών της πόλης μας
Δέσποινα Νταηγιώργη
Εκπρόσωπος Ομάδας Πολιτών, Μηχανικών & Επιστημόνων της Τρίπολης